Τα προβλήματα συμπεριφοράς των μαθητών που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί στην τάξη είναι ποικίλα και διαφέρουν στη μορφή και την ένταση. Η πρόληψη, η αντιμετώπιση και η επίλυση των προβλημάτων αυτών εντάσσεται στο πλαίσιο του έργου τους. Ένα από τα βασικά προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι εκπαιδευτικοί είναι η διαχείριση των ήπιων ή πιο σοβαρών καθημερινών προβλημάτων συμπεριφοράς στο πλαίσιο της τάξης, καθώς και η διαχείριση του άγχους, που πηγάζει από αυτές τις συμπεριφορές.
Οι αιτίες που προκαλούν προβλήματα συμπεριφοράς μπορεί να είναι εγγενείς, όπως είναι η υπερκινητικότητα, η χαμηλή νοημοσύνη, οι συναισθηματικές διαταραχές, ή να είναι περιβαλλοντικής φύσης, παραδείγματος χάρη ένα διαταραγμένο και χαοτικό οικογενειακό περιβάλλον ή ένα απρόσωπο και μη ευέλικτο σχολικό περιβάλλον.
Πώς εκδηλώνουν οι μαθητές προβληματική συμπεριφορά μέσα στην τάξη
-Προβλήματα συμπεριφοράς που επηρεάζουν την ομαλή εξέλιξη της διδασκαλίας
- Ο μαθητής δεν προσέχει στο μάθημα
- Ο μαθητής αδιαφορεί για το μάθημα
- Δεν αρχίζει και δεν ολοκληρώνει τις ασκήσεις που του βάζει ο εκπαιδευτικός
- Δεν κάνει τις κατ’οίκον εργασίες
- Δεν ακολουθεί τις οδηγίες του εκπαιδευτικού
- Δεν φέρνει μαζί του βιβλία, τετράδια ή ό,τι άλλο του ζητηθεί
-Προβλήματα συμπεριφοράς που εμποδίζουν την ήρεμη ατμόσφαιρα της τάξης
- «πετάγεται» όταν θέλει να μιλήσει
- Μιλάει συνεχώς με τους συμμαθητές του
- Κάνει φασαρία
- Διακόπτει τους άλλους όταν ομιλούν
- Πετάει μικροαντικείμενα (γόμες, μολύβια, κτλ) στους συμμαθητές του
- Εμπλέκεται σε λεκτικούς διαξιφισμούς
- Αργεί να έρθει στην τάξη
- Δυσκολεύεται να εργαστεί ομαδικά
Πώς πρέπει ο δάσκαλος να αντιμετωπίζει τα προβλήματα στην τάξη
Οι βασικές αρχές που πρέπει να διέπουν τη λειτουργία της τάξης είναι οι ακόλουθες:
- η δημιουργία θετικού κλίματος στην τάξη
- η δημιουργία εξατομικευμένων σχέσεων εμπιστοσύνης με τα παιδιά που παρουσιάζουν προβλήματα συμπεριφοράς
- η αποφυγή στιγματισμού και της χρήσης ταμπέλων για την περιγραφή της συμπεριφοράς του παιδιού
- η οριοθέτηση κανόνων και η συμμετοχή των μαθητών στη διαμόρφωσή τους. Οι μαθητές ακολουθούν με μεγαλύτερη ευκολία κανόνες που έχουν δημιουργήσει οι ίδιοι. Οι κανόνες θα πρέπει να είναι σαφείς και κατανοητοί. Ακόμη, θα πρέπει να είναι θετικά διατυπωμένοι και ναμην περιέχουν λέξεις όπως “ΔΕΝ” και “ΜΗΝ”
- η συνεχής αναφορά στους κανόνες. Καλό θα είναι να είναι αναρτημένοι σε εμφανές σημείο
- οι σταθερές επιβραβεύσεις
- η ευελιξία στη χρήση συμπεριφορικών μεθόδων
- η χρήση χιούμορ
- η προώθηση των δεξιοτήτων και των διαπροσωπικών σχέσεων του παιδιού που παρουσιάζει προβλήματα συμπεριφοράς
- η γνώση του χαρακτήρα και της ψυχολογίας των παιδιών
- η αποφυγή τιμωρίας, όπως η στέρηση του διαλείμματος. Συνήθως, έχει τα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα
- η ανάπτυξη διδακτικών ρουτινών (αναμενόμενη σειρά από διδακτικές συνήθειες λ.χ. έλεγχος ορθογραφία, τέλος διδασκαλίας, κτλ)
- η διευθέτηση της τάξης σύμφωνα με τους διδακτικούς στόχους
- η συνεχής επικοινωνία και η επαρκής πληροφόρηση της οικογένειας αναφορικά με τις δυσκολίες του παιδιού.
Η διαχείριση των προβλημάτων συμπεριφοράς στη σχολική τάξη είναι εξαιρετικά δύσκολη και με πολλές απαιτήσεις. Σημαντικός κρίνεται ο έγκαιρος εντοπισμός των προβλημάτων, γιατί επηρεάζει την ακαδημαϊκή και τη διαπροσωπική ανάπτυξη του μαθητή.
Φώτης Παπαναστασίου
Ειδικός Παιδαγωγός –Συγγραφέας
