Δείτε αν το παιδί έχει Διάσπαση προσοχής!

Ονομάζεται Διαταραχή Ελλειμματικής προσοχής Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) και είναι μια νευρολογική διαταραχή. Χαρακτηρίζεται από αδυναμία προσήλωσης, ανάρμοστη παρορμητικότητα και συνοδεύεται συνήθως, αλλά όχι πάντα, από υπερκινητικότητα.

Υπάρχουν τρεις διαφορετικού τύπου διαταραχές με τα ανάλογα συμπτώματα:

1) Ελλειμματική προσοχή

- Δυσκολία προσήλωσης και συγκέντρωσης σε μια δραστηριότητα

- Απρόσεκτα λάθη

- Εύκολη απόσπαση προσοχής

- Φαίνεται ότι "χαζεύει" και δεν ακούει

- Χάνει ή ξεχνά συχνά τα πράγματά του

- Ξεχνά τις καθημερινές υποχρεώσεις

- Δυσκολία στην εκτέλεση εντολών, οδηγιών

2) Υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα

- Σηκώνεται από την καρέκλα, στριφογυρίζει στην καρέκλα, δυσκολία να παραμείνει καθισμένο για κάποια ώρα

- Κουνάει χέρια και πόδια

- Δυσκολία ενασχόλησης με μια δραστηριότητα χωρίς να κουνιέται, μιλάει, τραγουδάει

- Μιλάει πολύ, ακόμα και για άσχετα, με την δραστηριότητα που κάνει, θέματα

- Δεν περιμένει τη σειρά του, ούτε στο παιχνίδι

- Διακόπτει, ενοχλεί και πειράζει τους άλλους

- Απαντά πριν ακούσει ολόκληρη την ερώτηση

- Ξεκινά να λύσει μια άσκηση πριν διαβάσει την εκφώνηση

- Ρίχνει πολλές φορές το μολύβι ή τη γόμα κάτω

- Πρώτα πράττει και μετά σκέφτεται

3)Συνδυασμός όλων

- Όλα τα παραπάνω συμπτώματα: διάσπαση προσοχής με υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα

Πότε ένα παιδί έχει ΔΕΠ-Υ

Τα συμπτώματα εμφανίζονται από την πρώιμη παιδική ηλικία, πριν δηλαδή το παιδί πάει σχολείο. Τις περισσότερες φορές οι δυσκολίες μεγαλώνουν με την είσοδο του παιδιού στο Δημοτικό σχολείο. Κάποια από τα συμπτώματα ακολουθούν το άτομο ακόμα και ως ενήλικα. Ένα παιδί έχει πιθανότατα ΔΕΠ-Υ αν παρουσιάζει τουλάχιστον τα μισά από τα παραπάνω χαρακτηριστικά, μιας ή περισσότερων κατηγοριών και όταν αυτά προκαλούν δυσκολία στην καθημερινή ζωή του παιδιού και κυρίως μαθησιακές δυσκολίες.

Τι κάνω αν υποψιάζομαι ότι το παιδί μου έχει ΔΕΠ-Υ

Απευθύνομαι σε παιδαγωγό ειδικής αγωγής! Σημαντική είναι η διάγνωση- που μπορεί να γίνει σε κάποιο δημόσιο φορέα (ΚΕΔΔΥ, Ιατροπαιδαγωγικά κέντρα), αλλά ακόμα πιο σημαντική είναι η παιδαγωγική παρέμβαση. Ο ειδικός θεραπευτής κάνοντας αξιολόγηση στις δυσκολίες του παιδιού, θα φτιάξει ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης με συγκεκριμένους στόχους. Παράλληλα θα καθοδηγήσει τους γονείς στο πως θα χειρίζονται τις δυσκολίες του παιδιού και θα οργανώσει την καθημερινή μελέτη με σαφείς και πρακτικές οδηγίες.

Επόμενο βήμα είναι η συζήτηση του θέματος με τον δάσκαλο-α της σχολικής τάξης του παιδιού και προτροπή για συνεργασία με τον ειδικό παιδαγωγό που δουλεύει με το παιδί στο σπίτι. Ο ειδικός παιδαγωγός μπορεί αν δώσει πολύτιμες συμβουλές στον εκπαιδευτικό και να τον βοηθήσει να χειρίζεται τις δυσκολίες του μαθητή του στην τάξη, κυρίως αν πρόκειται για παιδί με υπερκινητικότητα.

Τα συχνότερα λάθη των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες

Τα συχνότερα λάθη των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες όσον αφορά τη γραφή και την ορθογραφία είναι τα εξής:

- Παραλείπουν γράμματα π.χ. μλο αντί μήλο

- Παραλείπουν συλλαβές, ειδικά σε πολυσύλλαβες λέξεις π.χ.

παθυρο αντί παράθυρο

- Δεν χρησιμοποιούν κεφαλαία, ακόμα και στην αρχή της πρότασης, ή βάζουν κεφαλαίο εκεί που δεν χρειάζεται.

- Προσθέτουν συλλαβές ή γράμματα στις λέξεις

- Δεν αφήνουν κενό ανάμεσα στις λέξεις- γράφουν κολλητά τις λέξεις

- Ξεχνούν να τονίσουν και να βάλουν τελεία.

- Μπερδεύουν γράμματα που μοιάζουν ακουστικά π.χ. γ-χ, β-φ, θ-δ

- Κάνουν πολλά ορθογραφικά λάθη, ακόμα και σε λέξεις που μόλις έχουν διδαχτεί

- Όταν γράφουν δεν σκέφτονται καθόλου τους κανόνες ορθογραφίας

- Οι προτάσεις τους δεν έχουν καλή δομή, συχνά δεν βγάζουν νόημα, γιατί λείπει το υποκείμενο ή το ρήμα

- Όταν γράφουν έκθεση: Γράφουν πολύ σύντομο κείμενο, συχνά βγαίνουν εκτός θέματος, οι προτάσεις τους είναι ελλιπείς, ο λόγος λιτός, χωρίς χρήση επιθέτων και σημείων στίξης.

- Γράφουν "άσχημα" γράμματα, συχνά δυσανάγνωστα

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες συνήθως έχουν σχέση μίσους με τη γραφή, παρουσιάζουν άρνηση να γράψουν, κρύβουν ή ξεχνούν ή αναβάλλουν να κάνουν τις ασκήσεις τους. Χρειάζονται βοήθεια ανάλογα με τις δυσκολίες τους, ιδανικά από ειδικό θεραπευτή που θα φτιάξει εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης και αντιμετώπισης των δυσκολιών του κάθε παιδιού, με πολυαισθητηριακή εκπαιδευτική προσέγγιση. Επίσης είναι σημαντικό η παροχή βοήθειας να υπάρχει αμέσως μόλις αντιληφθούν την δυσκολία, ώστε να μην μεγαλώνουν τα μαθησιακά κενά και οι δυσκολίες στο παιδί.

Το χάρισμα της δυσλεξίας και πώς να το διατηρήσουμε

Η μαθησιακή δυσκολία είναι η μια μόνο πλευρά της Δυσλεξίας,αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε τις ειδικές ικανότητες του χαρισματικού δυσλεξικού ατόμου, που μπορούμε να τις συνοψίσουμε ως εξής:

Βασικές δεξιότητες του δυσλεξικού ατόμου

1.      Χρησιμοποιεί τις νοητικές ικανότητες για να διαφοροποιεί και να δημιουργεί νέες παραστάσεις

2.      Έχει υψηλή επίγνωση του περιβάλλοντος

3.      Έχει μεγαλύτερη από το συνηθισμένο περιέργεια

4.      Σκέπτεται περισσότερο με εικόνες παρά με λέξεις

5.      Έχει διαισθητικές ικανότητες

6.      Σκέπτεται πολυαισθητηριακά

7.      Μπορεί να βιώσει τη σκέψη ως πραγματικότητα

8.      Έχει ζωηρή φαντασία

 

Οι παραπάνω ικανότητες μπορεί να καταπιεσθούν, να ακυρωθούν ή να καταστραφούν από τις άστοχες ενέργειες των γονέων και των εκπαιδευτικών.

Η θετική πλευρά συνήθως μένει στην αφάνεια και το δυσλεξικό άτομο βιώνει μόνο την αρνητική πλευρά

ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ

Η Δυσλεξία είναι η μητέρα των μαθησιακών δυσκολιών. Η δυσλεξία δεν έχει βιολογικό υπόβαθρο αλλά είναι το αποτέλεσμα μιας αντίδρασης στο αίσθημα της σύγχυσης. Ο άνθρωπος χρησιμοποιεί δύο είδη σκέψης: α) λεκτική β) εικονική Η φυσική ομιλία έχει ταχύτητα 150 λέξεων το λεπτό ή 2,5 λέξεις ανά δευτερόλεπτο.Ένας εκφωνητής ραδιοφώνου μπορεί να φτάσει τις 200 λέξεις.Πάνω από 250 λέξεις το λεπτό η ομιλία δεν γίνεται κατανοητή. Η εικονική σκέψη είναι πολύ γρηγορότερη. Το δυσλεξικό άτομο συνήθως σκέπτεται εικονικά και δεν χρησιμοποιεί τον εσωτερικό μονόλογο και γιαυτό διαβάζει δυνατά για να ακούει αυτό που διαβάζει. Το διάβασμα όμως μπορεί να παρουσιάσει κενά με τις λέξεις, που δεν ανταποκρίνονται στην εικονική σκέψη με αποτέλεσμα το άτομο να περιέλθει σε κατάσταση σύγχυσης.

Αποτελέσματα της σύγχυσης (Disorientation)

Στην περίπτωση του αποπροσανατολισμού όλες οι αισθήσεις εκτός από τη γεύση υπολειτουργούν καθώς επίσης και η αίσθηση της αφής, της ισορροπίας, της κίνησης και της αίσθησης του χρόνου.Οι δυσλεξικοί από μόνοι τους δημιουργούν καταστάσεις αποπροσανατολισμού που οδηγούν σε καταστάσεις ονειροπόλησης.

Στην Αγγλική γλώσσα υπάρχουν 200 λέξεις που δημιουργούν καταστάσεις αποπροσανατολισμού επειδή δεν γίνονται κατανοητές και αφήνουν κενά στο νόημα

(trigger words).Συνήθως είναι τα άρθρα, οι μονοσύλλαβες λέξεις και μερικές δισύλλαβες

Δυσκολίες στην ανάγνωση

Η ανάγνωση είναι η πιο περίπλοκη λειτουργία του εγκεφάλου. Η ποικιλία των γραμμάτων και οι καλλιτεχνικές παραστάσεις τους δημιουργούν προβλήματα στα δυσλεξικά άτομα. Η αγγλική γλώσσα είναι η δυσκολότερη για τους δυσλεξικούς, γιατί περιέχει 44 διαφορετικούς χαρακτήρες στην προφορά.

Προβλήματα στα Μαθηματικά

Η αναριθμησία ή δυσαριθμησία δεν απαντάται σε όλα τα δυσλεξικά παιδιά (acalculia or dyscalculia).Τα συμπτώματα αυτά συμβαίνουν στην περίπτωση που υπάρχει δυσκολία στην αίσθηση του χρόνου που επιδρά στον αποπροσανατολισμό της οπτικής και ακουστικής αντίληψης και στην αίσθηση της ισορροπίας. Η αίσθηση του χρόνου έχει σχέση με το εσωτερικό ρολόι, που μπορεί να επιβραδύνει ή να επιταχύνει την αντίληψη του χρόνου και εξαρτάται από την έκκριση της ντοπαμίνης. Άμεση σχέση με την αίσθηση του χρόνου έχει και η έννοια της ακολουθίας των χρονικών γεγονότων και της διαδοχής των αριθμών.

Τα απλά και τα ανώτερα μαθηματικά συντίθενται από την έννοια της διαδοχής και του χρόνου.Για τα δυσλεξικά παιδιά πρέπει να εμπεδωθούν τρείς έννοιες α) χρόνος β) διαδοχή ως προς την ποσότητα,το μέγεθος,το χρόνο ή τη σημασία γ) τάξη ως προς τα αντικείμενα στις κατάλληλες θέσεις και συνθήκες. Αξίζει να σημειωθεί ότι χρόνος,διαδοχή και τάξη έχουν άμεση σχέση με τη μουσική γιαυτό πολλοί μαθηματικοί είναι και καλοί μουσικοί.

Προβλήματα γραφής

Η αγραφία ή δυσγραφία είναι προβλήματα που σχετίζονται με τον αποπροσανατολισμό των δυσλεξικών.Οι δίοδοι του εγκεφάλου που χρησιμοποιούνται έχουν την τάση να ισχυροποιούνται.Ιδιαίτερη δυσκολία παρατηρείται στις διαγώνιες γραμμές όχι μόνο στα γράμματα οπως το Α και το Μ αλλά και στην αναπαράστασή τους με πλαστελίνη.Για να διορθωθεί αυτή η κατάσταση πρέπει να ανοίξει το κανάλι του εγκεφάλου με τον κατάλληλο προσανατολισμό στο χώρο και το χρόνο.

ADD ( Attention Deficit Disorder)

Η εύκολα αποσπώμενη προσοχή πολλές φορές συνοδεύεται και από την υπερκινητικότητα. Χαρακτηριστικό της ικανότητας προσοχής είναι η επικέντρωσή της σε ένα συγκεκριμένο έργο ή αντικείμενο.Τα δυσλεξικά άτομα έχουν τη δυνατότητα επικέντρωσης της προσοχής σε ένα θέμα,μπορούν όμως παράλληλα να έχουν μεγαλύτερη αντίληψη του περιβάλλοντος απ’οτι τα κανονικά παιδιά.

Τα δυσλεξικά παιδιά επίσης επειδή έχουν μεγαλύτερη περιέργεια και μπορούν να επικεντρώνουν την προσοχή τους σε ό.τι τα ενδιαφέρει. Η ανία επίσης καταλαμβάνει συχνά τα δυσλεξικά παιδιά που προσφεύγουν στην ονειροπόληση ή στη διάσπαση της προσοχής

Η υπερκινητικότητα δημιουργεί μεγάλα προβλήματα στη σχολική τάξη. Στα δυσλεξικά παιδιά συνυπάρχει με την αποδιογράνωση, τον αποπροσανατολισμό και με την παραμόρφωση της αίσθησης της ισορροπίας και της κίνησης.

Αδεξιότητα

Μερικά δυσλεξικά παιδιά πάσχουν από αδεξιότητα (dyspraxia). Χαρακτηριστική είναι η παροιμία: δεν μπορεί να περπατήσει και να μασά τσίχλα συγχρόνως..Η κατάσταση αυτή οφείλεται στην έλλειψη της αίσθησης ισορροπίας και κίνησης.Το βασικό χαρακτηριστικό του προσανατολισμού είναι η σταθερή και ακριβής αντίληψη του χώρου και του χρόνου με συντονισμό των κινήσεων της γενικής και της λεπτής κινητικότητας.

Συμβουλευτική του προσανατολισμού

Όταν το άτομο μάθει πώς να εξαφανίζει τις πολλαπλές αντιλήψεις του περιβάλλοντος τότε μπορεί να προσανατολισθεί αυτόματα.

Η ικανότητα της σκέψης με τις λεγόμενες trigger words λύνει το πρόβλημα του αποπροσανατολισμού.Η συνεχής παρουσίαση λέξεων σε καρτέλες επιτείνουν την ανία και τον αποπροσανατολισμό.Φαίνεται όμως ότι μόνο οι ευχάριστες και ελκυστικές εμπειρίες διατηρούνται στη μνήμη. Προτείνεται η τρισδιάστατη κατασκευή των γραμμάτων και των λέξεων με πλαστελίνη ή πηλό και η φωναχτή απαγγελία.

Ζαν Πιαζέ: Κάθε φορά που διδάσκουμε ένα παιδί κάτι το εμποδίζουμε από το να το ανακαλύψει μόνο του!

Η θεωρία της σχετικότητας στον Αϊνστάιν συνελήφθη σε κατάσταση ονειροπόλησης (daydream) κατά την οποία ταξίδευε σε μια ακτίνα φωτός χρησιμοποιώντας την εικονική σκέψη, που είναι 400-2000 φορές γρηγορότερη από τη λεκτική σκέψη.εξ ού και η παροιμία: Μιά εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις.

Για την αντιμετώπιση της ονειροπόλησης συνιστάται η θεραπεία με την έρπυση λόγω του ότι οι δυσλεξικοί θεωρείται ότι δεν την βίωσαν, αλλά περπάπτησαν απευθείας.

Χαρακτηριστικά του δυσλεξικού είναι η εικονική σκέψη, η διαισθητική σκέψη, η πολυδιάστατη σκέψη και η περιέργεια.

Οι κυριότερες αισθήσεις που πάσχουν στον αποπροσανατολισμόείναι η όραση η ακοή, η ισορροπία, η κίνηση και ο χρόνος.

Όραση: Σχήματα και ακολουθίες γραμμάτων ανεστραμμένες, λάθη στην ορθογραφία, πήδημα γραμμών στην ανάγνωση και τη γραφή, απάλειψη σημείων της στίξης, παράλειψη γραμμάτων και αριθμών

Ακοή: Δυσκολία παραγωγής φθόγγων και συμπλεγμάτων, λάθος ήχοι από λάθος χώρο

Ισορροπία/κίνηση: Ζάλη και ναυτία, υπερκινητικότητα, έλλειψη συντονισμού κινήσεων

Χρόνος: Υπερ ή υπό-κινητκότητα, δυσκολία εκμάθηση ώρας, υπερβολική ονειροπόληση, δυσκολία αλληλουχίας.

Καταναγκαστικές λύσεις: Ηχητικό αλφάβητο, απομνημόνευση, ακατάλληλες στάσεις του σώματος, εξάρτηση από τους άλλους. Αποφυγή έργου.

Το μάτι του νού

Το επίκεντρο της αντίληψης. Το συγκεκριμένο σημείο μπορεί να έχει διαφορετικές θέσεις (Mind’s eye) Το φανταστικό σημείο αναφοράς, που βοηθά στον προσανατολισμό.Τα δυσλεξικά άτομα περιφέρουν το μάτι τους γύρο από ένα αντικείμενο ή γράμμα όπως ο έλικας του ελικοπτέρου.

Διδασκαλία της Αλφαβήτου

Το παιδί κατασκευάζει όλα τα γράμματα με πλαστελίνη και απαντά ότι αυτό το κατασκεύασμα είναι δικό του, στη συνέχεια αγγίζει και λέει με τη σειρά τις ονομασίες των γραμμάτων από το α ως το ω και αντίστροφα. Στη συνέχεια μαθαίνει το προηγούμενο και το επόμενο γράμμα με τη σειρά και με τυχαία σειρά( να θυμηθούμε και λίγο την παλιά παιδαγωγική,που τα παιδιά μάθαιναν πρώτα τα γράμματα απέξω και ανακατωτά!) Η γενίκευση μπορεί να επεκταθεί με εντοπισμό γραμμάτων στα λεξικά.Το κόμμα και η τελεία γράφονται και λεκτικά προκειμένου να μπούν στη θέση τους.Η ίδια διαδικασία μπορεί να γίνει και με τα μαθηματικά σύμβολα. Στη διδασκαλία των λέξεων προηγείται η αναπαράσταση με πλαστελίνη (touch and say) και μετά γίνεται η γραφή.

Στη διδασκαλία της Γραμματικής ως προς την έννοια του ουσιαστικού γίνεται με την αναπαράσταση προσώπου, ζώου και πράγματος.

Ασκήσεις ισορροπίας

Η σύγχυση αριστερού-δεξιού με μαλακό μπαλάκι που δεν αναπηδά κατά προτίμηση από πλαστικό. Από απόσταση 2 έως 3 μέτρα ρίχνουμε τη μια μπάλα στοχεύοντας στο στήθος του παιδιού για να την πιάσει με το ένα χέρι και τη δεύτερη μπάλα να την πιάσει με το άλλο χέρι χωρίς να χάσει την ισορροπία του. Μετά ρίχνουμε ταυτόχρονα και τις δυο μπαλες για να πιάσει τη μια με το ένα χέρι και την άλλη με το άλλο, μετά τις πετάμε προς τη μια και την άλλη πλευρά του σώματος.

Έχοντας ορίσει ένα σημείο αναφοράς στον τοίχο ζητάμε από το παιδί να επικεντρώσει εκεί την προσοχή του και να ισορροπίσει στο ένα πόδι.

Προτάσεις εντοπισμού αδυναμιών του δυσλεξικού παιδιού

Η ψυχοδιαγνωστική αξιολόγηση συντελείται με μια σειρά διαγνωστικών εργαλείων με τη χρησιμοποίηση και των νέων τεχνολογιών.Ο εκπαιδευτικός μπορεί με τη συστηματική παρατήρηση και τη χρήση εκπαιδευτικών διαγνωστικών μέσων να εντοπίσει δυνατότητες και αδυναμίες. Τα βιβλία του ΟΕΔΒ Δραστηριότητες Μαθησιακής Ετοιμότητας, είναι και διαγνωστικά εργαλεία με το συστηματικό τσεκάρισμα των αδυναμιών για κάθε παιδί ξεχωριστά.

Η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης μας δίνει μια εικόνα των δυνατοτήτων των παιδιών με δυσλεξία έτσι ώστε να μην εντοπίζουμε μόνο τις αδυναμίες,αλλά και τις δυνατότητές τους.